25 sierpnia 2009

Herschel prawdziwy humanista



Dziś mija kolejna rocznica śmierci jednego z najwybitniejszych astronomów i utalentowanego muzyka - Williama Herschela. Chyba lepiej samemu poczytać jego życiorys na Wikipedii albo jeszcze lepiej artykuł znanego historyka astronomii Jarosława Włodarczyka na Astronomii i kosmologii, gdzie mamy jeszcze do posłuchania jego fugę C-dur. Polecam także artykuły Wiedzy i Życia autorstwa wybitnego fizyka Andrzeja Kajetana Wróblewskiego. Na podstawie danych z Onetu i Wikipedii wyliczam astronomiczne (dosłownie także!) zasługi Williama Herschela:

  • konstruował znakomite w ówczesnych czasach teleskopy o metalowych zwierciadłach
  • odkrył Urana (w 1781 r.) i dwa jego księżyce (Tytanię i Oberona, 1787)
  • odkrył dwa księżyce Saturna (Mimasa i Enceladusa, 1789)
  • odkrył lodowce okołobiegunowe na Marsie
  • obliczył wysokość gór na Księżycu
  • odkrył ruch własny Słońca w przestrzeni oraz wyznaczył jego apeks (kierunek)
  • był pionierem astronomii gwiazdowej
  • odkrył gwiazdy fizycznie podwójne i sporządził pierwszy ich katalog zawierający dane o 800 układach
  • wyprowadził wiele ważnych wniosków, dotyczących budowy Wszechświata i kształtu Drogi Mlecznej
  • odkrył mgławice planetarne
  • udowodnił, że niektóre obiekty mgławicowe zbudowane są z gwiazd
  • odkrył istnienie skupisk mgławic galaktycznych (gromady galaktyk)
  • skatalogował ok. 2,5 tys. mgławic (A General Catalogue of Nebulas, 1864)
  • stwierdził skończone rozmiary Galaktyki
  • oszacował liczbę widocznych gwiazd na niebie
  • odkrył promieniowanie podczerwone, gdy badał temperaturę promieniowania słonecznego w różnych pasmach światła widzialnego (praca z 1800 r.)
komentarz do rysunku powyżej: "Olbrzymi teleskop Herschela miał zwierciadło o średnicy 4 stóp (122 cm), ważące niemal tonę; ogniskowa wynosiła ponad 12 m. Został skonstruowany w 1789 r., dzięki królewskiej dotacji dwa razy po 2000 funtów, i był największym instrumentem na świecie aż do 1845 r." (Jarosław Włodarczyk)